พระมงคลเทพมุนี ท่านมีนามเดิมว่า สด มีแก้วน้อย
เกิดเมื่อวันศุกร์ ที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2427
ตรงกับวันแรม 6 ค่ำ เดือน 11 ปีวอก

ท่านเรียนหนังสือกับพระน้าชายที่วัดสองพี่น้อง ต่อจากนั้นได้มาศึกษาต่อที่วัดบางปลา อ.บางเลน จ.นครปฐม ได้ศึกษาหนังสือขอม
จนสามารถอ่านหนังสือพระมาลัย ซึ่งเป็นภาษาขอมทั้งเล่มจนคล่อง

เมื่ออายุ 14 ปี บิดาได้เสียชีวิตลง ท่านจึงต้องมารับช่วงคุมงานการค้าข้าวแทน จนกระทั่งอายุย่างเข้า 19 ปี ระหว่างทำการค้าข้าวอยู่นั้น วันหนึ่งขณะท่านนำเรือลัดคลอง “คลองบางอีแท่น”
คลองนี้ไม่ยาวมากนักแต่เปลี่ยวและมีโจรผู้ร้ายชุกชุม
ท่านได้เกิดความสังเวชสลดใจ คิดคำนึงถึงความไม่มีสาระในการทำมาหาเลี้ยงชีพ จึงคิดออกบวชเพื่อแสวงหาหนทางพ้นทุกข์
แต่เนื่องจากในขณะนั้นท่านยังไม่อาจวางภาระในการดูแลครอบครัวได้ จึงอธิษฐานว่า ” ขออย่าให้ตายเสียก่อนเลย ขอให้ได้บวช
และหากบวชแล้วจะไม่คิดสึกจนตลอดชีวิต “

ท่านได้อุปสมบทเมื่อ เดือนกรกฎาคม พ.ศ.2449 ขณะมีอายุย่างเข้า 22 ปี ณ พัทธสีมาวัดสองพี่น้อง จ.สุพรรณบุรี มีฉายาว่า จนฺทสโร

เมื่ออุปสมบทแล้ว ท่านเริ่มปฏิบัติสมถวิปัสสนากับองค์อนุสาวนาจารย์นับแต่วันบวช  เมื่อบวชแล้วพอรุ่งขึ้นอีกวัน  หลวงปู่ก็เริ่มลงมือปฏิบัติพระกรรมฐานต่อกับพระอาจารย์เนียม วัดน้อย
อำเภอบางปลาม้า จังหวัดสุพรรณบุรี
และได้จำพรรษาอยู่วัดสองพี่น้อง 1 พรรษา

  หลังจากออกพรรษาที่วัดสองพี่น้องแล้ว หลวงปู่ก็ได้เข้าพำนักประจำอยู่ที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เพื่อแสวงหาความรู้ให้แตกฉานกว้างขวางและลึกซึ้งยิ่งขึ้น ทั้งในด้านปริยัติและปฏิบัติ สิบปีผ่านไปนับแต่หลวงพ่อเริ่มบวช ท่านมีความรู้ภาษาบาลีแตกฉานพอที่จะอ่านมหาสติปัฏฐานสูตรในคัมภีร์บาลีได้สมความตั้งใจแล้ว ท่านจึงวางธุระการศึกษาฝ่ายภาษาบาลีลง และใช้เวลากับวิปัสสนาธุระ เพื่อการเจริญพระกรรมฐานโดยเต็มที่

   เหตุจูงใจอย่างหนึ่งที่ทำให้พระเดชพระคุณหลวงปู่
ได้เข้ามาศึกษาต่อที่พระนคร
คือเรื่องของคำว่า “อวิชชาปัจจยา” นั่นเอง
อวิชชาปัจจยานี้อยู่ในบทสวดมนต์ที่เรียกว่า ปฏิจจสมุปบาท 

  ในช่วงแรกที่มาอยู่พระนคร ท่านมีความลำบากเรื่องบิณฑบาตเป็นอย่างมาก มีอยู่วันหนึ่ง ท่านออกไปบิณฑบาตรได้เพียงข้าวหนึ่งทัพพีและกล้วยน้ำว้าหนึ่งผล  เมื่อเริ่มฉันได้คำหนึ่ง ท่านก็เห็นสุนัขแม่ลูกอ่อนผอมโซตัวหนึ่ง ด้วยความมีเมตตาสงสารสุนัขตัวนั้น ได้ปั้นข้าวที่เหลืออีกคำหนึ่งและแบ่งกล้วยน้ำว้าครึ่งผลให้แก่สุนัขผอมโซตัวนั้น สุนัขกินแต่ข้าวไม่กินกล้วย คิดจะเอากล้วยกลับมาแต่เห็นว่าไม่สมควรเพราะได้สละขาดไปแล้ว จะเอากลับมาฉันใหม่ในที่นั้นก็ไม่มีใครจะประเคนให้ด้วย  เหตุการณ์นี้ทำให้ท่านตั้งจิตอธิษฐานว่า “ ขึ้นชื่อว่าความอดอยากอย่างนี้ ขออย่าให้มีอีกเลย ”  หลังจากนั้นเป็นต้นมา ทุกครั้งที่ท่านไปบิณฑบาต ปรากฏว่าได้อาหารมามากมาย ท่านจึงได้แบ่งถวายพระภิกษุรูปอื่นด้วย

  พรรษาที่ 12 ในปี พ.ศ. 2460 ท่านได้จำพรรษาอยู่ที่วัดโบสถ์บน ตำบลบางคูเวียง จ.นนทบุรี โดยตั้งใจจะตอบแทนพระคุณท่านเจ้าอาวาสที่เคยถวายหนังสือให้ท่านเล่าเรียน และจะได้แสดงธรรมโปรดญาติโยม

    เมื่อถึงกลางพรรษา ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ท่านได้เข้าไปบำเพ็ญกัมมัฏฐานแต่เวลาเย็นและได้ตั้งสัจจจะอธิษฐานทำสมาธิภาวนาอย่างเอาชีวิตเป็นเดิมพันว่า ” ถ้าเรานั่งลงไปครั้งนี้ไม่เห็นธรรมที่พระพุทธเจ้าต้องการ เป็นอันไม่ลุกจากที่นี้จนหมดชีวิต ” เมื่อตั้งจิตมั่นลงไปอย่างนั้นแล้วท่านก็เริ่มปรารภความเพียร ตั้งจิตกราบทูลองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า 

    ” ขอให้พระองค์ทรงพระเมตตาโปรดประทานธรรมที่พระองค์ทรงตรัสรู้แล้วแก่ข้าพระพุทธเจ้า แม้จะเป็นเพียงส่วนน้อยนิดก็ยินดี ถ้าหากการบรรลุธรรมของพระองค์แล้วจักเกิดโทษแก่พระศาสนาก็ขออย่าได้ทรงประทานเลย แต่ถ้าจะเป็นคุณแก่พระศาสนาแล้ว ขอได้โปรดประทานแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด ข้าพระพุทธเจ้าจะขอรับเป็นทนายพระศาสนาต่อไปจนตลอดชีวิต ” เมื่อตั้งสัจจอธิษฐานแล้วท่านก็เริ่มนั่งขัดสมาธิปฏิบัติกัมมัฏฐาน พอดีมีมดที่อยู่ในช่องแผ่นหินที่ท่านนั่งอยู่นั้นกำลังไต่ไปมารบกวนสมาธิท่าน ท่านจึงหยิบขวดน้ำมันก๊าซ เอานิ้วมือจุ่ม เพื่อจะเขียนวงให้รอบตัวกันไม่ให้มดเข้ามารบกวน
แต่แล้วก็เกิดความคิดว่าชีวิตของเราๆ ได้สละแล้วเพื่อการบำเพ็ญเพียรแต่เหตุใด จึงยังกลัวมดอยู่อีกจึงวางขวดน้ำมันแล้วจึงเจริญกัมมัฏฐานต่อ จนถึงยามดึกจึงได้เริ่มเห็นดวงปฐมมรรคหรือดวงธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ ดวงธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์นั่นเอง
เมื่อได้รู้เห็นธรรมะแล้ว ท่านจึงเข้าใจแจ่มแจ้งว่า “ พระธรรมนี้เป็นของลึกซึ้งยิ่งนักยากที่มนุษย์จะเข้าถึง การจะเข้าให้ถึงได้ต้องรู้ตรึกรู้นึกรู้คิดต้องหยุดเป็นจุดเดียวกัน แต่พอหยุดก็ดับ ดับแล้วก็เกิด ถ้าไม่ดับก็ไม่เกิดนี่เป็นของจริงของจริงอยู่ตรงนี้ถ้าไม่ถูกส่วนนี้แล้วเป็นไม่เห็นเด็ดขาด ”

 สถานที่เผยแผ่วิชชาธรรมกายที่แรก คือ วัดบางปลา มีพระภิกษุผู้สามารถเจริญรอยตามท่านได้ 3 รูปและคฤหัสถ์ อีก 4 คน หนึ่งในนั้น คือ พระสังวาลย์ ภายหลังพระเดชพระคุณหลวงปู่ ได้ส่งพระภิกษุสังวาลย์มาสร้างวัดผาสุการาม อ.บางเลน จ.นครปฐม

อยู่มาไม่นาน ท่านเจ้าคุณพระธรรมปิฏก วัดพระเชตุพนฯ
ซึ่งเป็นพระอาจารย์ของหลวงปู่วัดปากน้ำ ได้ขอร้องให้ท่าน
ไปจำพรรษาที่วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ
ท่านได้รับการแต่งตั้งสมณศักดิ์เป็นพระครูสมุห์ฐานานุกรม

 เพื่อให้การทำงานค้นคว้าวิชชาธรรมกายเป็นไปอย่างต่อเนื่อง และอยู่ในสถานที่ที่เป็นสัดเป็นส่วน ในปี 2474 ขณะที่ท่านอายุได้ 47 ปี ท่านจึงได้สร้างอาคารเพื่อใช้ในการศึกษาค้นคว้าวิชชาธรรมกายขึ้นภายในวัดปากน้ำภาษีาเจริญในสมัยนั้นเรียกว่า  “ โรงงานทำวิชชา ”

คุณยายขออนุญาตคุณนายเลี้ยบมาปฏิบัติธรรมที่วัดปากน้ำ เมื่อได้พบหลวงปู่วัดปากน้ำครั้งแรก หลวงปู่ก็ทักขึ้นว่า “ มึงมันมาช้าไป ” แล้วหลวงปู่วัดปากน้ำก็ส่งคุณยายเข้าโรงงานทำวิชชา (ห้องปฏิบัติธรรมเพื่อศึกษาวิชชาธรรมกายชั้นสูง) ทันที

พระของขวัญ วัดปากน้ำเป็นพระผงขนาดเล็ก ที่หลวงปู่วัดปากน้ำ พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) ได้สร้างขึ้นเพื่อจะมอบให้เป็นของขวัญแก่ผู้ที่มาทำบุญสมทบทุนในการก่อสร้างโรงเรียนพระปริยัติธรรม

พระเดชพระคุณหลวงปู่
ได้ถึงแก่มรณภาพด้วยอาการอันสงบ
ณ ตึกมงคลจันทสร วัดปากน้ำภาษีเจริญ
สิริอายุได้ 74 ปีวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502
เวลา 15.05 น. 3 เดือน 24 วัน
นับอายุพรรษาได้ 53 พรรษา

เปิดประวัติพระมงคลเทพมุนี 

(สด จนฺทสโร) 

หลวงปู่สดวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ